କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ 'ସ୍ମୃତି ପିଲାଦିନର' - ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ମଞ୍ଜରୀ ତ୍ରିପାଠୀ

ଧରଣୀରେ ରୂପାଜହ୍ନର ଜୋଛନା ବିଛାଡ଼ି ହେଲାପରି, ମନ ଅଗଣାରେ ସ୍ମୃତିର ରୂପାଜନ୍ହ ଖିଲି ଖିଲି ହାସରେ ଚିକଚିକ ଜୋଛନା ବିଛେଇଦିଏ । ସେ ଉଦ୍ଭାସିତ ଆଲୁଅରେ ଉଙ୍କିମାରେ ହଜିଲା ଅତୀତ, ଯାହା ଅଛି ଶତାୟୁ ସତ କିନ୍ତୁ ଅନେକ ମଧୁର ସ୍ମୃତି ବିଜଡ଼ିତ । ସେ ହୀରା, ନୀଳା, ମୋତି, ମାଣିକ ପସରା ପରି କେବେ ସୁଖ ବିଜଡ଼ିତ ତ କେବେ ଦୁଃଖ ବିଜଡ଼ିତ ।  ହଜିଲା ‘ଅତୀତ’କୁ ହାତ ମୁଠାରେ ଧରି ରଖି ନ ପାରିବାର ଅବଶୋଷ ମନରେ ବହୁତ ଆସେ ।  ସେ ସୁନ୍ଦର ଓ ମଧୁର ସ୍ମୃତିକୁ ମୁଁ ଛାଡ଼ି ଆସିଛି ବହୁତ ପଛରେ ।  ସମୟ, ପାଣି ଓ ଜୁଆରକୁ କେହି କେବେ ହାତ ମୁଠାରେ ବାନ୍ଧି ରଖିପାରି ନାହାନ୍ତି ।  ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସ୍ଵୟଂ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଜ ଗତିରେ ଆଗେଇ ଚାଲନ୍ତି । ଶାମୁକା ଗର୍ଭରୁ ମୁକ୍ତାପରି ଓ ମୃଗନାଭି କସ୍ତୁରୀପରି ସ୍ମୃତି ଉପାଦେୟ । ପିଲାଦିନ ବନ୍ଧାପଡେ ଅତୀତ ପାଖରେ କିନ୍ତୁ ସ୍ମୃତିର ମିଠା ମହକ ଫଗୁର ରଙ୍ଗପରି ଝରଝର ହୋଇ ଝରିପଡ଼େ । ‘ସ୍ମୃତି’ ମହନୀୟ, ଲୋଭନୀୟ ଓ ଏକକ ଅନନ୍ୟ ।

ପିଲାଦିନେ ମୁଁ ବହୁତ ଚୂଳବୁଲି ଓ ଚଗଲି ଥିଲି । ତିନି ପିଢୀଧରି ଆମ ବଂଶରେ କେହି ଝିଅ ନଥିଲେ । ମୁଁ ଯେହେତୁ ପ୍ରଥମ ସନ୍ତାନ ଓ କନ୍ୟା, ସମସ୍ତେ ମୋତେ ବହୁତ ଆଦର କରୁଥିଲେ । ମୁଁ ତା’ର ଫାଇଦା ହାସଲ କରୁଥିଲି । ମୋର ବେଶୀ ଡରଭୟ ନଥିଲା । ନୂଆନୂଆ ଏକ୍ସପେରିମେଣ୍ଟରେ ମୁଁ ରୁଚିରଖେ । ପିତାମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି ଓ ଭୟ ମଧ୍ୟ ମୋର ବହୁତ ଥିଲା । ମୋ ମା ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ଗୃହିଣୀ । ସର୍ବଦା ସେ ଅସହାୟ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲା ଓ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଆମକୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଉଥିଲା । ଶାଳୀନତା,  ସୁସଂସ୍କାର, ଆଚାର ବ୍ୟବହାର, ରୀତିନୀତି ଓ ଚଲିଚଳନ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଆମକୁ ଶିକ୍ଷାଦିଏ । ମା’ ଠାରୁ ସର୍ବଦା ଶୁଣିଶୁଣି ଅସହାୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ମୋ ମନରେ ଦରଦଭାବ ଆସିଯାଏ ।

ଆମ ଗାଁର ଅନ୍ଧୁଣୀ ସତିଆ ମା ଏକାକୀ ରାହୁଥାଏ । ତା’ର ସ୍ଵାମୀ ଓ ପିଲାମାନେ ସମସ୍ତେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥାନ୍ତି ।  ମୋ ମା ବହୁତ ସମୟରେ ଡକେଇ ଖାଇବାକୁ ଦେବା, ଲୁଗାପଟା ଦେବା ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ଏପରିକି ସତିଆ ମା ଚାଲିଲାବେଳେ ଯଦି ତା’ ବାଡ଼ି ଭୁଲିଯାଏ ବା ଝୁଣ୍ଟିପଡ଼େ ମା ମୋ ଦ୍ଵାରା ଏସବୁ କାମ କରାଏ । ଧୀରେ ଧୀରେ ମୋ ଭିତରେ ସଚେତନଭାବ ଆସେ ଓ ମୁଁ ସ୍ଵତଃପ୍ରବୃତ୍ତ ଭାବେ ଧାଇଁଯାଇ ତାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ମୋରି ବଯସର ପିଲାଙ୍କୁ ନେଇ ମୁଁ ଗୋଟେ ଗ୍ରୁପ ଗଠନ କଲି, ଯାହାର ନାଁ ଥିଲା ‘ସହାୟ ଗ୍ରୁପ’ । ମଣିଷ, ଜୀବଜନ୍ତୁ ଓ ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କୁ ଆମେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲୁ । ଯାହାର ପରିଣାମ ଅନେକ ପକ୍ଷୀ ଓ ପଶୁ ଆମ ଘରେ ରହିଲେ କାରଣ ଯାହାର ମା’ ନଥାନ୍ତି, ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଆମ ଘରକୁ ନେଇଆସେ ମୁଁ ଓ ମୋ ମା ସେମାନଙ୍କର ଯତ୍ନ ନେଉ ।  ଏ ସବୁ ମା’ର ପ୍ରେରଣାରେ ମୁଁ କରେ ।

ଯେହେତୁ ମୁଁ ଟିକେ ଚଗଲି ଥିଲି ତେଣୁ ଆମ ଗ୍ରୁପ ଦ୍ଵାରା ଅନ୍ୟ ବାଡ଼ିରୁ ପିଜୁଳି, କାକୁଡ଼ି ଇତ୍ୟାଦି ଚୋରିକରି ଆଣି ଖାଉଥିଲୁ କିନ୍ତୁ ଯେବେ ଧରାପଡି କଥା ଘରଯାଏ ଗଲା ମା’ ମୋତେ ବହୁତ ଗାଳିକଲା । ସେବେଠୁ ଏ କାମରେ ଆଉ ମନ ଦେଲିଣି ବରଂ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସର୍ବଦା ତତ୍ପର ରହିଲି ।

ମୋ ବାପା ଭେଟେନାରୀ ଡାକ୍ତର ଥିଲେ।  ସେ ସର୍ବଦା ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଚାକିରି କରୁଥିଲେ ।  ମୁଁ ଯେତେବେଳେ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢୁଥିଲି ଗଞ୍ଜାମର ସେରଙ୍ଗ ଗ୍ରାମକୁ ବଦଳି ହେଲା । ଜେଜେ ମା’ କହିଲା ତୁ ତୋ ପିଲା ଓ ବୋହୂଙ୍କୁ ନେଇ ସେ ସ୍ଥାନକୁ ଯା । ଏବେ ମୋର ବଳବୟସ ଅଛି ମୁଁ ଘର ସମ୍ଭାଳିବି ।  ଆଗକୁ ପାରିବିନି । ମୋ ମା ମନା କରୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଜେଜେମାର ବାଧ୍ୟ ବାଧକତାରେ ବାପା ଆମକୁ ନେଲେ । ମୁଁ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ଜଗତସିଂହପୁରର ଲୋକ। ସେ ସ୍ଥାନରେ ପାହାଡ ପର୍ବତ ଘେରା ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟ ଓ କୁଳୁକୁଳୁ ତାନରେ ଝଋଯାଉଥିବା ଝରଣାକୁ ଦେଖି ବିମୁଗ୍ଧ ହୋଇଗଲି । ସର୍ବଦା ସେଠାରେ ରହିବାର ଆଗ୍ରହ ଜନ୍ମୁଥାଏ।

ସେ ସ୍ଥାନକୁ ଯିବାର ଗୋଟିଏ ମାସପରେ ମୋ ସାଙ୍ଗମାନେ କହିଲେ ଆମେ କାଲି ‘ପେଡିସିଲି’ ପାହାଡ଼କୁ ବୁଲିଯିବୁ ତୁ ଯିବୁନି? ମୁଁ ବିନା ପରାମର୍ଶରେ ଯାଇପାରିବିନି ତେଣୁ କଲି କହିବି କହିଲି । ବାପା ଯେତେବେଳେ ମନାକଲେ ମୋ ଆଖିରେ ଲୁହ ଛଳଚ୍ଛଳ ହୋଇଗଲା । ମୁଁ ମା’ର ସହାୟତା ଲୋଡିଲି ମା’ ବି ସେକଥା କହିଲା । ମୋ ଆଖିରୁ ଠପ୍ ଠପ୍ ହୋଇ ଲୁହ ଖସିଲା । ମା ମାଟିକେ ଉଦାର ଚରିତ୍ରର ଥିଲା ତେଣୁ ସେ କହିଲା, ତୁ ଏଠି ନୂଆ, ତୋ ଜୀବନରେ ପ୍ରଥମେ ପାହାଡ଼ ପର୍ବତ ଦେଖୁଛୁ ।  ସେ ରାସ୍ତାରେ ଯିବାରେ ମଧ୍ୟ ତୁ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ନୁହଁ, ଯଦି କିଛି ଅସୁବିଧା ହେଲା ବାପା ଖୁବ୍ ରାଗିବେ ।  ଯଦି କିଛି ବଦ୍ମାସି ନକରି ଭଲରେ ଭଲରେ ଫେରିବୁ ବୋଲି ମୋତେ କଥା ଦେବୁ ତ ତୋତେ ଛାଡିବି । ଲୁହ ଧାରଧାର ନିଗାଡ଼ି ହଁ କରିଦେଲି ତା’ପରେ ଖୁସି ମନରେ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ସହ ଗଲି ।  ସେଠାରେ ବହୁତ ମଉଜମସ୍ତି କରି ଆମେ ପାଞ୍ଚଟା ବେଳେ ଫେରିବା ପାଇଁ ବାହାରିଲୁ ।

ସାଙ୍ଗମାନେ ଗୋଟେ ବିରାଟ ବଡ ପଥର ଚଟାଣପରି ଦିଶୁଥାଏ ଉପରୁ ତଳକୁ ଢାଲୁପରି ଅଛି । ସେଠି ବସି ତଳକୁ ଖସିବାକୁ କହିଲେ । ମୁଁ ନୀରବ ରହିଲି । ସେମାନେ କହିଲେ ଆମେ ସର୍ବଦା ଏପରି ଖସୁ କିଛି ଅସୁବିଧା ହୁଏନି । ତୁ ନୂଆ ତ ତେଣୁ ତୋ ହାତ ଧରି ଶଶିକଳା ଖସିବ । ଦୁହେଁ ମିଶିକି ଖସିଲେ କିଛି ଅସୁବିଧା ହେବନି ।  ତାହା ହିଁ ହେଲା କିନ୍ତୁ କିଛି ବାଟ ପରେ ଶଶି ହାତରୁ ମୋ ହାତ ଖସିଗଲା ମୁଁ ଗଡିଗଡି ଆସି ତଳେ ପଡିଲି । କହୁଣି ଓ ଆଣ୍ଠୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଛିଣ୍ଡି ଯାଇଥିଲା; ଏପରିକି କଣା ହୋଇ ଦିଶୁଥିଲା । ଭୟରେ ମୁଁ ଜଡସଡ ହୋଇଗଲିଣି । ଚାଲିବା ମୋ ପାଇଁ ବହୁତ କଷ୍ଟ । ମୋ ସାଙ୍ଗମାନେ ମତେ ବହୁତ କଷ୍ଟରେ ମୋ ଘରେ ଆଣି ଛାଡିଲେ । ବାପାଙ୍କ ଭୟରେ ଦାନ୍ତ ଚିପି ସବୁ କଷ୍ଟକୁ ସାହିଯାଉଥିଲି । ବହୁତ ଗାଳି ଶୁଣିଲି ।  ଔଷଧ ଓ ଇଂଜେକସନ ଦ୍ଵାରା ଗୋଟିଏ ମାସପରେ ସୁସ୍ଥ ହୋଇ ସ୍କୁଲକୁ ଗଲି ।

ଗାଁରେ ଥିଲାବେଳେ ରାତ୍ରିରେ ମୁଁ ପାଠ ପଢିବାକୁ ଭଲପାଏନି । ସନ୍ଧ୍ୟାଦିଆପରେ ମୁଁ ମୋ ଜେଜେମା କୋଳରେ ଶୋଇଯାଏ । ଜେଜେମାର ବୟସ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।  ସେ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ବିଶ୍ରାମ ନିଏ କିନ୍ତୁ ମୁଁ ତାର’ ଫାଇଦା ଉଥାଏ ।  ମା ଡାକେ କିନ୍ତୁ ମୁଁ ଉଠେନି । ଜେଜେମା ମଧ୍ୟ କୁହେ ହାଉ ଶୋଇଥାଉ କାଲି ପଢିବ । ମା’ ବହୁତ ରାଗିଯାଏ କିନ୍ତୁ ସେ ମତେ ମାରି ପାରେନି କାରଣ ସେତେବେଳେ ବୋହୁମାନେ ଶାଶୁ ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କୁ ବେଖାତିର କରୁନଥିଲେ । ସେମାନେ ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଦେଉଥିଲେ, ଭକ୍ତି ମଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ।

ମୁଁ ସପ୍ତମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢିଲାବେଳେ ସେ ବର୍ଷ ରାଜାରେ ଦୋଳି ଖେଳୁଖେଳୁ ମୁଁ ପଡି ଯାଇଥିଲି। ରାଜାପର୍ବ ବଡପର୍ବ । ପୋଡ଼ପିଠା, ପାନ ଓ ଦୋଳି ହିଁ ପ୍ରଧାନ ।  ଆମ ବାଡ଼ିରେ ବାଉଁଶ ଦୋଳି ଲାଗିଥିଲା । ମୁଁ ପେଙ୍ଗା ମାରୁଥିଲି । ପାଞ୍ଚ ମିନିଟ ପରେ ଦୋଳିର ଦଉଡି ଛିଣ୍ଡିଗଲା ମୁଁ ପଡିଗଲି ଓ ଦୋଳି ପଟା ମୋ ଗୋଡ଼ ଉପରେ ରହିଗଲା । ପ୍ରବଳ କଷ୍ଟ ମୋତେ ହେଲା ।  ଦୀର୍ଘ ଏକମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୁଁ ଅସୁସ୍ଥ ରହିଲି । ମୋର ପ୍ରପର ଟ୍ରୀଟମେନ୍ଟ ହେଲା ପରେ ମୁଁ ସୁସ୍ଥ ହୋଇ ସ୍କୁଲକୁ ଗଲି । ମୁଁ ସିନା ଅସୁସ୍ଥ ହେଲି କିନ୍ତୁ ମୋଟ ଆଉ ଗୋଟେ ଉପକାର ହେଲା ।  ମୋ ବାପା ପ୍ରତି ମାସରେ ବହୁତ ମାଗାଜିନ ମଗାନ୍ତି । ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୁଁ ମାଗାଜିନ ଦେଖେ ଓ ରଖିଦିଏ କିନ୍ତୁ ସେ ମାସଭିତରେ ମୁଁ ସବୁ ମ୍ଯାଗାଜିନ ପଢିଲି ଓ କିଛି କିଛି ଲେଖା ମଧ୍ୟ ଲେଖିଲି ।  ମୋର ପ୍ରଥମ ଲେଖା କବିତା ଥିଲା । ମୋ ଲେଖାଲେଖି ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସଥିଲେ ମୋ ବାପା ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ବିଷ୍ଣୁଚରଣ ତ୍ରିପାଠୀ ।  ମୁଁ ଆଜି ଯାହା ଲେଖୁଛି ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ଓ ଆଶୀର୍ବାଦରୁ।

ମୋର ଏପରି ଅନେକ ଦୁଃଖଦ ଅନୁଭୂତି ଅଛି କାରଣ ଅତି ଭଲପାଇବାର ଫାଇଦା ମୁଁ ସର୍ବଦା ଉଠାଉଥିଲି । ଏ ପରିଣତ ବୟସରେ ସେ ମଧୁର ସ୍ମୃତିକୁ ରୋମନ୍ଥନ କଲେ ଆନନ୍ଦ ଯେତିକି ଲାଗେ ହସ ମଧ୍ୟ ସେତିକି ଲାଗେ । ବଡ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣୀମ ବର୍ଣ୍ଣ ବିଭାମୟ ମୋ ପିଲାଦିନ । ଅନେକ ମଧୁର ସ୍ମୃତି ଅଛି ଯାହା ସୀମିତ ସମୟରେ ଅବର୍ଣ୍ଣନୀୟ ॥